30 oktober 2014

De evolutie van een huwelijk - Rebekka W.R. Bremmer

De evolutie van een huwelijk

Rebekka W.R. Bremmer (1977) heeft Taal- en Cultuurstudies gestudeerd en (de expressie van) taal is waar ze zich voornamelijk mee bezig houdt. Ze was drama docent en regisseur en heeft muziektheaterstukken voor basisscholen en een toneelstuk (Kafka's harem) geschreven. Na haar debuut Eb (2012) is nu haar tweede roman verschenen: De evolutie van een huwelijk.

Het boek begint als een gewone roman, maar daarna gebruikt de auteur een methode die niet veel gebruikt wordt om een verhaal vorm te geven: dezelfde gebeurtenissen worden afwisselend door de verschillende hoofdpersonen verteld. Dat geeft een heel intiem maar ook overweldigend beeld. Er zijn geen bijfiguren, alleen maar hoofdpersonen die allemaal dezelfde gebeurtenissen op hun eigen manier beleven. En tussen alle invalshoeken door ontwikkelt zich het boeiende verhaal van de evolutie van een huwelijk.

De kiem van de hele geschiedenis ligt in het verleden, wanneer Bastiaan en Masha een koppel worden en Masha ook Freek ontmoet, de broer van Bastiaan. De overweldigende aantrekkingskracht tussen Masha en Freek maar krijgt geen vervolg wanneer Freek als fotograaf over de wereldbol gaat zwerven en zich na verloop van tijd vestigt in Nieuw-Zeeland en daar trouwt. Wanneer hij met zijn vrouw en pasgeboren baby naar Nederland komt voor een expositie van zijn werk, moeten nieuwe keuzes gemaakt worden.

'De evolutie van een huwelijk' is een prachtige roman over familiebanden, liefde en trouw, met scherpe observaties, ongemakkelijke emoties, en verborgen agenda's. Wat vermoedt de vrouw van Freek? Is Bastiaan echt de goedige, naïeve echtgenoot? Allerlei zijlijnen passeren, waardoor de karakters van de personages af en toe fel uitgelicht worden. Literatuur versus beeldende kunst, woord tegenover daad, wat is belangrijk? Waar kun je je in verliezen? Dochter Anna Karen vindt woorden niet waarheidsgetrouw: 'Een beeld zegt meer dan duizend woorden...... een beeld was een geheel, een beschrijving een half beeld'. Terwijl moeder Masha zich lijkt vast te bijten in literatuur en blind lijkt geworden voor wat er om haar heen gebeurt.

Het taalgebruik is elegant en tegelijkertijd to the point. Ondanks de vele perspectiefwisselingen en herhalingen van dezelfde gebeurtenissen wordt er geen woord teveel gebruikt en evolueert de lezer mee met het verhaal. Heden en verleden, gisteren en morgen vloeien daarbij in elkaar over.
Als intermezzo spelen de kinderen hun eigen rol. Ook hier is de tegenstelling groot: de afhankelijkheid en het vertrouwen van de baby van Freek en Shannon tegenover de onafhankelijkheid van grotere kinderen, die met vallen en opstaan hun eigen weg leren gaan.

Het boek is zeer de moeite waard met daarbij de kleine kanttekening dat het in het begin wel even doorbijten is. De abrupte overgangen naar de verschillende tijden en personages en de vele gedachtenkronkels die tussen haakjes als terzijdes in het verhaal zijn ingeweven, maakt dat je, zeker in het begin wanneer je hier nog niet aan gewend bent, volop geconcentreerd moet blijven. Maar daarna kun je je alleen maar verliezen in de levens van Bastiaan, Masha, Freek en Shannon en hun dochters.

Ik ben blij dat ik het boek heb mogen lezen als pre-read voor 'Een perfecte dag voorliteratuur'.

9 oktober 2014

Hollands Siberië - Marriët Meester

Hollands Siberië


Veenhuizen, voor mij een bekende klank. In mijn jeugd woonde ik een paar dorpen verderop. Als er een gevangene was ontsnapt, ging dat als een lopend vuurtje rond. De onrust duurde gelukkig nooit lang.

Ondanks dat ik wist dat er een gevangenis was in Veenhuizen, heb ik me eigenlijk nooit echt verdiept in de hele geschiedenis van dit complex. Waarom was het opgezet; wie werden er in eerste instantie heen gestuurd; hoe was de huisvesting etc. Daarom was ik blij met de mogelijkheid dit boek van Marriët Meester over Veenhuizen te lezen.

'Hollands Siberië' wordt verteld vanuit het gezichtspunt van de middelbare pastoor Pex, die naar het complex wordt gestuurd om de katholieke bewoners bij te staan. Dat is gelijk de beperking van het boek, omdat het vrij eendimensionaal verteld wordt. En toch grijpen de gebeurtenissen je bij de keel. De behandeling van de 'verpleegden' – de arme sloebers die naar Veenhuizen werden gestuurd om heropgevoed en gesticht te worden – en de deplorabele omstandigheden waaronder ze moesten werken komen juist via de milde ogen van de pastoor hard binnen. En dit speelde zich slechts zo'n 70 – 80 jaar geleden af!

De pastoor komt over als een redelijk naïeve, menslievende man met een brede en realistische kijk op de wereld. Voor zijn tijd en beroep is hij trouwens aardig modern: de homosexuele relatie tussen zijn kok en zijn koster vindt hij heel normaal. Door zijn ogen volgen we een aantal jaren het wel en wee van de verpleegden en de ambtenaren en hun gezinnen binnen deze gesloten gemeenschap en – na de Tweede Wereldoorlog – de omvorming tot strafkamp annex gevangenis. Toch had er voor mij wat meer verdieping in het verhaal gebracht mogen worden. Zoals al eerder gezegd, blijft het allemaal eendimensionaal en krijgen de overige personages weinig tot geen invulling. Daardoor wordt het ondanks het schrijnende onderwerp geen boek dat je aangrijpt. Wel een boek dat je kan aanzetten om eens verder in de geschiedenis van Veenhuizen te duiken. Tegenwoordig is het terrein een museum; ik heb het een aantal jaren geleden bezocht en was zeer onder de indruk. Voor meer informatie: www.gevangenismuseum.nl.

Om terug te keren bij het boek: dat is bij vlagen schokkend, moralistisch maar ook humoristisch en met veel gevoel voor historie geschreven. Ik heb, mede omdat ik uit de streek kom, het boek met veel plezier gelezen. Misschien binnenkort nog eens een bezoek plannen wanneer ik weer in het noorden ben.