Recensie: Onder de meidoorn - Ai Mi

Beschrijving van het boek: Jing Qui, een onschuldig schoolmeisje, wordt tijdens de Culturele Revolutie naar een afgelegen bergdorp gestuurd voor `heropvoeding’. Wanneer haar vader als kapitalist gevangen wordt gezet, weet Jing Qui dat haar toekomst - en die van haar familie - afhangt van hoe goed zij zich gedraagt in de ogen van de overheid. Een verkeerde beweging en hun levens kunnen voor altijd verpest zijn.
Haar voorzichtige bestaan komt op zijn kop te staan als ze verliefd wordt op Lao San, de aantrekkelijke zoon van een hooggeplaatste militaire familie. Gezien het verschil in hun sociale afkomst is een verhouding tussen de twee uitgesloten. Maar hun wederzijdse aantrekkingskracht is echter sterk en niet te negeren.
Wanneer Lao San plotseling verdwijnt, moet Jing Qui haar ideeen over liefde, eer en loyaliteit onder de loep nemen om te beslissen waar ze echt in gelooft.

Recensie: 

Met het boek Onder de meidoorn heeft de Chinese schrijfster Ai Mi een prachtig verhaal geschreven waarin de bijkans onmogelijke liefde wordt beschreven tussen Jing Qiu en Lao San. Daarnaast geeft het boek een schrijnend tijdsbeeld van het leven in China en op het Chinese platteland tijdens de jaren van de Culturele Revolutie (1966 – 1976). In deze periode werden de teugels door de partij onder leiding van Mao Zedong stevig aangetrokken. Mensen werden uit de steden naar het platteland gestuurd om solidair te zijn met de boeren en zo de dreigende teloorgang van het Chinese communisme te stuiten. Daarnaast was het een perfect dreigmiddel om diegenen die uit de pas liepen weer binnen de partijlijn te dwingen.

De familie van het jonge meisje Jing Qiu is bij de machthebbers in ongenade gevallen. Haar vader en broer zijn naar het platteland gestuurd en haar moeder probeert zo goed en zo kwaad als dat gaat Jing Qiu en haar jongere zusje op te voeden. Jing Qiu wordt 'hervormbaar' geacht en daarom wordt zij naar een dorp in de bergen gestuurd om daar de plaatselijke geschiedenis op te schrijven. Deze geschiedenis zal worden gebruikt als lesmateriaal in heel China omdat het oude lesmateriaal als feodalistisch en kapitalistisch werd beschouwd en men behoefte had aan hervorming van het onderwijs. Ze komt in huis bij de familie van het dorpshoofd, die haar hartelijk ontvangt, maar niets weet over haar 'verkeerde' afkomst. Hier ontmoet zij voor het eerst Lao San, die ook wel Chen Shuxin wordt genoemd. Jing Qiu is zich scherp bewust van het feit dat één misstap van haar, hoe klein ook, repercussies kan hebben – niet alleen voor haar maar voor haar hele familie. Dat levert een beeld op van een angstige, krampachtige samenleving waarin iedereen iedereen kon bekritiseren.

'Kritiek krijgen' was één van de ergste dingen die je in die tijd kon overkomen en kon aanleiding zijn om alles te verliezen: je huis, je gezin, je baan. Jing Qiu doet er dan ook werkelijk alles aan om geen kritiek te krijgen; ze wringt zich letterlijk in alle bochten om niet in moeilijkheden te raken en zo nog meer onheil over haar familie af te roepen. Daarnaast is Jing Qiu heel naïef waar het gevoelens betreft, maar heel pienter op intellectueel gebied. De auteur schetst hiermee een jong, goed opgeleid meisje, dat geen raad weet met zichzelf en haar ontluikende liefde voor Lao San, de zoon van een hooggeplaatste militair en als zodanig dus onbereikbaar voor haar, hoewel Lao San ook op haar verliefd is. Hij doet er alles aan om haar voor zich te winnen, maar door haar angsten en haar onwetendheid over sexualiteit wordt ze voortdurend heen en weer geslingerd tussen hoop en wanhoop, maar haar scherpe geest dwingt haar ook om dat wat ze niet snapt uit te zoeken. Deze spirit is, naast haar uitzonderlijke liefde voor Lao San, denk ik wel de grootste drijfveer en kracht in haar leven.

Onder de meidoorn is een prachtig, klassiek liefdesverhaal; het wordt wel de Chinese Romeo en Julia genoemd. Het boek is voor een groot deel op waargebeurde feiten gebaseerd en is een zeer aangrijpend en ontroerend verhaal dat je als lezer direct in het hart raakt. Door de voor westerlingen verwarrende naamgeving, waarbij verschillende variaties van dezelfde naam kunnen voorkomen en niet-familieleden liefkozend 'broer' of 'tante' genoemd kunnen worden, is het wel goed opletten om de diverse personages uit elkaar te houden. Hiervoor is achterin ook een korte stamboom opgenomen plus een verklarende woordenlijst.

Ai Mi is een pseudoniem. De auteur is opgegroeid in China en woont nu in de Verenigde Staten. Ze schrijft alleen in het Chinees en leeft een zeer teruggetrokken leven.

Het boek is inmiddels verfilmd onder de titel Under the Hawthorn Tree door regisseur Zhang Jimou (bekend van o.a. Raise the Red Lantern). De trailer die hierover op de site van de uitgever (www.orlandouitgevers.nl) staat geeft een schitterend beeld over het boek.